از رایحه درمانی و مزایا و معایب آن چه می‌دانید؟
فهرست
شاید بارها و بارها با استشمام یک عطر دل‌انگیز، سفر کردن در زمان و احساسی خوب را تجربه کرده باشید؛ زمانی که یک رایحه آشنا شما را به یک خاطره خوب در گذشته متصل می‌کند؛ یا وقتی بعد از یک روز کاری خسته‌کننده در راه برگشت به خانه، ناگهان هوس می‌کنید یک دسته گل نرگس بخرید تا با استشمام عطر بی‌نظیر آن، همه خستگی‌های آن روز پرمشغله را به دست فراموشی بسپارید. شاید کمی غیرقابل‌باور به نظر برسد اما همین رایحه‌های خوش تاثیر درمانی دارند. در این مقاله با ما همراه باشید تا شما را با مفهومی به نام رایحه درمانی آشنا کنیم.
رایحه درمانی چیست و چطور انجام می‌شود؟
رایحه درمانی یا آروماتراپی یکی از روش‌های مرسوم در پزشکی کل‌نگر است که از عصاره گیاهان طبیعی برای بهبود سلامتی و تندرستی استفاده می‌کند و گاهی اوقات به آن اسانس درمانی نیز گفته می‌شود. به‌عبارت دیگر در رایحه درمانی روغن‌های گیاهی خوش‌بو، برای افزایش سلامت جسم، ذهن و روح به کار می‌روند. این روش تلفیقی از هنر و علم است و در رشته‌های علمی و پزشکی به شهرت بیشتری رسیده است.
تاریخچه استفاده از رایحه درمانی به هزاران سال قبل باز می‌گردد. در فرهنگ‌های باستانی چین، هند، مصر و دیگر کشورها از اجزای گیاهان معطر در رزین‌ها، مومیایی‌ها و روغن‌ها استفاده می‌کردند، چون باور داشتند که این گیاهان برای جسم و روح مفید هستند. در کل از این گیاهان برای مقاصد پزشکی و آیین‌های مذهبی استفاده می‌شده است.
رایحه درمانی از طریق استنشاق برخی از روغن‌های اساسی و یا جذب آن‌ها از طریق پوست (با ماساژ) انجام می‌شود و بعضی از روش‌های آن شامل موارد زیر می‌شود:
- پخش‌کننده‌ها (diffusers)
- افشانه‌های معطر
- نمک‌های حمام
- روغن‌ها بدن، کرم‌ها و لوسیون‌های ماساژ
- دستگاه‌های بخور صورت
روغن‌های ضروری (اسانس‌های گیاهی) چه هستند؟
اسانس‌ها عصاره‌های غلیظی هستند که از طیف وسیعی از گیاهان مانند اسطوخودوس، نعناع فلفلی و اکالیپتوس گرفته می‌شوند. این روغن‌ها از طریق روش‌هایی مانند پرس مکانیکی یا تقطیر از گیاهان استخراج می‌شوند. روغن‌های ضروری قرن‌هاست که در رایحه‌درمانی مورداستفاده قرار می‌گیرند. همان‌طور که گفته شد رایحه درمانی یا همان آروماتراپی به عنوان یک رویکرد درمانی مکمل، بر این عقیده استوار است که بوییدن رایحه‌های خاص به آزاد شدن پیام‌رسان‌های شیمیایی که احساس خوبی را در بدن ایجاد می‌کنند، کمک می‌کند.
ترپن‌ها (Terpenes) ترکیباتی هستند که رایحه گیاهان از آن‌ها نشئت می‌گیرد و بزرگ‌ترین ترکیب موجود در روغن‌های ضروری محسوب می‌شوند؛ گفته می‌شود که ترپن‌ها در اثرات درمانی آروماتراپی نقشی موثر بازی می‌کنند. این ترکیبات رایحه‌های مختلفی دارند که اثرات آن‌ها روی ذهن و بدن متفاوت است. به‌عنوان مثال، تحقیقات نشان داده‌اند که ترپن لیمونن (limonene) موجود در اسانس لیمو ممکن است درد زایمان را تسکین بدهد، به کنترل تهوع کمک کند و دارای خواص محرکی است که به بهبود خلق‌وخو کمک می‌کند. همچنین ترپن لینالول (linalool) که در اسانس‌های اسطوخودوس و مریم‌گلی یافت می‌شود، اثرات آرام‌بخش دارد.
به‌طور کلی مجموعه محدودی از تحقیقات نشان می‌دهند که ترپن‌ها به روش‌های خاصی با مغز تعامل دارند و ممکن است بر میزان انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین و دوپامین که با خلق‌وخو و استرس مرتبط هستند، تاثیر بگذارند.
نحوه استفاده از روغن‌های ضروری برای رایحه درمانی
پخش‌کننده‌های اسانس راهی آسان و مقرون‌به‌صرفه برای برخورداری از مزایای رایحه درمانی محسوب می‌شوند و می‌توانند تنها چند قطره اسانس غلیظ را برای مدت زمان طولانی در یک فضای بزرگ پخش کنند. این دستگاه‌ها می‌توانند حس و حال یک چشمه آب گرم مجلل را با صرف هزینه‌ای اندک، برای شما تداعی کنند. طرفداران رایحه درمانی و تعداد کمی از تحقیقات (که روندی روبه رشد دارند) تایید کرده‌اند که تنفس برخی از روغن‌های ضروری ممکن است به تسکین علائم ناشی از برخی بیماری‌های جسمی و فیزیولوژیکی کمک کند.
انواع مختلفی از پخش‌کننده‌های اسانس وجود دارد؛ مثلا خوشبوکننده‌های مدل reed diffusers که از طریق نی اسانس را جذب و آن را در فضا پخش می‌کنند؛ یا گرم‌کننده‌های اسانس (oil warmers) که روغن را تا مرحله تبخیر شدن گرم می‌کنند. نحوه استفاده از این دستگاه‌ها بسته به برندی که استفاده می‌کنید متفاوت است. بنابراین بهتر است قبل از استفاده بروشور این محصولات را به‌طور کامل مطالعه کنید.
محل قرار دادن این پخش‌کننده‌ها به هدف شما از رایحه درمانی بستگی دارد. اگر می‌خواهید خوابی آرام را تجربه کنید، این دستگاه را در اتاق خواب خود قرار دهید و در پایان روز از آن استفاده کنید. اگر می‌خواهید در طول روز تمرکز و حال بهتری داشته باشید، آن را در محل کار خود قرار دهید. فقط مطمئن باشید که این پخش‌کننده‌ها دور از دستگاه‌های الکترونیکی قرار داده شوند، تا از مرطوب شدن آن‌ها و هرگونه حادثه احتمالی جلوگیری شود.
نحوه انتخاب اسانس مناسب برای رایحه درمانی
انتخاب یک اسانس با کیفیت، راز اصلی یک رایحه درمانی آرام‌بخش و ایمن است. شاید این موضوع کمی بدیهی به نظر برسد اما در رایحه درمانی باید از رایحه‌هایی استفاده کنید که از آن‌ها لذت می‌برید. در بعضی از کشورها، بازار روغن‌های اساسی توسط وزارت غذا و دارو تنظیم نمی‌شود؛ بنابراین در هنگام خرید اسانس‌ها باید با دقت بیشتری تحقیق کنید و به دنبال روغن‌هایی باشید که با روش تقطیر «تمیز» تولید شده‌اند. در این روش‌ها از به‌کار بردن حلال‌های خشن مانند استون که می‌تواند برای تنفس مضر باشد، اجتناب می‌شود. روش‌های تقطیر تمیز شامل این موارد می‌شوند:
- تقطیر با فشار سرد (Cold-pressed distillation)
- استخراج با بخار تقطیر (Steam-distilled extraction)
- تقطیر CO2 فوق بحرانی (Supercritical CO2 distillation)
- تقطیر CO2 زیر بحرانی (subcritical CO2 distillation)
همچنین بسیار مهم است که اسانسی را انتخاب کنید که روی برچسب آن ذکر شده «فقط برای استفاده در آروماتراپی» یا «برای اهداف رایحه درمانی». اگر در رایحه درمانی تازه‌کار هستید، کمی زمان می‌برد تا با آزمون و خطا رایحه موردعلاقه خود را پیدا کنید.
مزایای استفاده از رایحه درمانی
رایحه درمانی موضوعی بحث‌برانگیز است. طرفداران آروماتراپی معتقد هستند روغن‌های ضروری می‌توانند علائم افسردگی و اضطراب را درمان کنند. از سوی دیگر عده‌ای از مخالفان، آن را تنها یک حقه بازرایابی می‌دانند. اما حقیقت این است که رایحه درمانی قرن‌هاست که مورد استفاده قرار می‌گیرد و تعداد فزاینده‌ای از تحقیقات جدید نشان می‌دهند که استنشاق روغن‌ها ضروری ممکن است فواید درمانی واقعی داشته باشد. با این وجود، تعدای از تحقیقات، هیچ اثری از بهبود در علائم را در اثر رایحه درمانی نشان نمی‌دهند.
با این اوصاف تعداد کمی از مقالات وجود دارند که نشان می‌دهند، استنشاق روغن‌های ضروری می‌تواند مزایای درمانی داشته باشد:
یک مطالعه کوچک با کنترل دارونما (placebo-controlled) نشان داده که زنان بارداری که احساس تهوع داشتند، بعد از استنشاق اسانس لیمو احساس تهوع آن‌ها کاهش یافته است. در مطالعه‌ای دیگر گزارش شده شرکت‌کنندگانی که اسانس ترنج پخش شده در آب را استنشاق کرده‌اند، سطوح پایین‌تری از کورتیزول (که به‌عنوان هورمون استرس شناخته می‌شود) در بزاق خود داشتند و علائمی از بهبود در خستگی و احساسات منفی را گزارش کردند.
همچنین تعدای از تحقیقات و شواهد نشان می‌دهند که استنشاق اسانس اسطوخودوس، ممکن است به ایجاد آرامش، کاهش ضربان قلب، کم کردن اضطراب و بهبود خلق‌وخو کمک کند.
خطرات استفاده از اسانس‌ها در رایحه درمانی
ممکن است فکر کنید که چون روغن‌های ضروری محصولاتی طبیعی و گیاهی هستند، استفاده از آن‌ها بی‌خطر است. اما متاسفانه این موضوع حقیقت ندارد.
کارشناسان معتقد هستند اگر حیوان خانگی دارید، باید قبل از استفاده از پخش‌کننده‌های اسانس در محیط اطراف با دامپزشک مشورت کنید چون استنشاق بعضی از روغن‌های اساسی می‌تواند برای حیوانات سمی باشد.
درباره زنان باردار، شیرده و کودکان خردسال نیز باید دقت کافی به خرج داده شود. این افراد باید قبل از رایحه درمانی و استفاده از اسانس‌ها با متخصصان و ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنند.
همچنین افرادی که دارای آلرژی هستند نیز باید تحقیقات کاملی در این خصوص انجام بدهند.برای مثال، به گفته یکی از متخصصان، افرادی که به کاج آلرژی دارند احتمالا باید از محصولات حاوی پینن (pinene) اجتناب کنند.
به‌طور کلی خیلی مهم است که روغن‌های ضروری که برای ماساژ و استعمال روی پوست استفاده می‌شوند را هرگز بدون رقیق کردن در روغن‌های حامل مانند روغن نارگیل، گل رز یا جوجوبا استفاده نکنید. برخی از اسانس‌ها مانند روغن درخت چای اگر مستقیما و بدون رقیق شدن مورد استفاده قرار بگیرند، می‌توانند باعث تحریک جدی پوست شوند.
اگر به‌دنبال استفاده از روغن‌های ضروری، متوجه هرگونه تغییر یا اثرات منفی بر سلامتی خود شدید، باید بلافاصله استفاده از آن را متوقف کنید. تمامی پنجره‌ها را باز کنید تا تهویه صورت بگیرد و با یک پزشک متخصص تماس بگیرید.
در این مقاله قصد داشتیم شما را با یکی از روش‌های درمانی که به سلامت جسم و روح کمک می‌کند، آشنا کنیم. کمک به بهداشت و سلامت جسم مصرف‌کنندگان، همواره یکی از ارزش‌های اصیل ما بوده که در تلاش هستیم با ارائه محصولات با کیفیت این هدف را به بهترین شکل ممکن برآورده کنیم. توصیه می‌کنیم بعد از یک روز کاری شلوغ و خسته‌کننده با محصولات اوه حمام کنید تا آرامش و حال خوب را به بدن خود بازگردانید. برای آشنایی با این محصولات می‌توانید به وب سایت اوه سر بزنید.